Fundacja czy stowarzyszenie – co będzie najlepsze dla Ciebie?

Podjąłeś decyzję o tym, że zakładasz własną organizację pozarządową. Masz już nazwę i wiesz, co chcesz robić. Ale Ciągle zastanawiasz się, jaką formę prawną wybrać. Co jest lepsze? Fundacja czy stowarzyszenie? W tym tekście pokażę Ci plusy i minusy jednej i drugiej formy prawnej.

Twój wybór jest szerszy niż „fundacja czy stowarzyszenie”

Pamiętaj, że fundacja i stowarzyszenie to nie jedyne formy prawne, w ramach których możesz wnioskować o dotację i prowadzić działalność pożytku publicznego. W polskim systemie prawnym funkcjonują również następujące typy organizacji pozarządowych:

• stowarzyszenia zwykłe,
• związki stowarzyszeń i stowarzyszenie jednostek samorządu terytorialnego,
• kluby sportowe,
• koła gospodyń wiejskich,
• kościelne osoby prawne,
• spółdzielnie socjalne osób prawnych i osób fizycznych,
• spółki z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej o działalności organizacji przeczytaj tekst pt.: „Co to jest NGO?”

Nie chcesz czytać? Posłuchaj:

#54: Fundacja czy stowarzyszenie – co wybrać i dlaczego?

Co wybrać?

Polski system prawny rozróżnia bardziej kolektywne formy prawne, które angażują większą ilość osób oraz te, które wymagają mniejszej ilości osób. Do takich podmiotów zaliczamy fundacje, spółdzielnie socjalne osób prawnych i spółki z o.o. non-profit. W tych podmiotach musisz powołać zarząd (min. 2 osoby). Jeżeli masz taką potrzebę to możesz w nich powołać również inne ciała – np. radę, ale nie musisz tego robić.

Z kolei w stowarzyszeniach i związkach stowarzyszeń zawsze musisz mieć zarząd i komisję rewizyjną. Oznacza to, że do celów prowadzenia stowarzyszenia musisz zaangażować co najmniej 4 osoby. A jeszcze lepiej będzie jeżeli zaangażujesz 6 osób. (3 osoby do zarządu i 3 do komisji rewizyjnej). Pamiętaj też, że, aby założyć stowarzyszenie musisz mieć min. 7 członków założycieli (osoby fizyczne), a związek stowarzyszeń – min. 3 osoby prawne.

Kluby sportowe, koła gospodyń wiejskich i kościelne osoby prawne prowadzące działalność pożytku publicznego są specyficznymi typami organizacji. Są one powoływane w konkretnych sytuacjach i wśród konkretnych grup osób. W ciągu 15 lat pracy w organizacji infrastrukturalnej nie słyszałam, aby ktoś chciał utworzyć nowy klub sportowy. Przyczynia się do tego fakt, że te typy NGO nie mogą aplikować do wszystkich konkursów grantowych i mają inne ograniczenia prawne związane z możliwością ich finansowania.

Jednak najciekawszym i najdziwniejszym podmiotem jest spółdzielnia socjalna osób fizycznych. Aby ją założyć będziesz potrzebował zaangażować min. 5 osób wykluczonych społecznie zgodnie z ustawą o pomocy społecznej. To też jest najtrudniejszy podmiot do prowadzenia i do rozwijania.

Podsumowując, pierwszym kryterium, jakie musisz wziąć pod uwagę podczas wyboru najlepszej formy prawnej dla Twojej organizacji jest ilość osób, które możesz zaangażować do zasiadania w organach podmiotu.

Wpływ na sposób podejmowania decyzji

W zależności od ilości osób i zależności pomiędzy nimi organizacje pozarządowe dzielimy na te, w których można samodzielnie działać i te, w których decyzje są podejmowane kolektywnie. Do NGO, w których można „być sobie panem” zaliczamy niektóre fundacje i spółki z o.o. Cała reszta typów organizacji wymaga dbania o to, aby decyzje były podejmowane przez wszystkich członków zarządu. Dodatkowo, jeżeli w Twojej organizacji będzie rada lub komisja rewizyjna, część decyzji będzie zatwierdzana przez te organy.

Obowiązki sprawozdawcze

Każdy typ organizacji pozarządowych ma multum różnych obowiązków sprawozdawczych. O nich nie będę teraz pisać, gdyż z pewnością zniechęci Cię to do założenia własnej organizacji 🙂 Jednak musisz wiedzieć, że są typy podmiotów, w których co roku musisz zorganizować walne zebranie członków lub wspólników. Do nich zaliczamy stowarzyszenia, związki stowarzyszeń i spółki oraz spółdzielnie socjalne. W przypadku długo działających podmiotów z dużą ilością nieaktywnych członków, jest to jeden z najbardziej irytujących obowiązków prowadzenia organizacji pozarządowej. Bez wymaganej liczby członków na walnym zebraniu nie można zmienić statutu, ani zlikwidować podmiotu. I nie ma nic smutniejszego niż zebranie, na które z 20 zapisanych osób przychodzi 5, a składki płaci 2…

W Fundacji nie posiadającej Rady nie musisz organizować takich corocznych spotkań członków, których fundacja nie posiada. Jeżeli chcesz dowiedzieć się, jak założyć fundację nie posiadającą rady przeczytaj ten artykuł. Jeżeli chcesz się dowiedzieć, czy warto mieć fundację bez rady polecam ten tekst.

Koszt założenia organizacji

Do kosztów założenia organizacji zaliczamy koszt KRS, notariusza i ew. wpłaty założyciela/ fundatora na nowy podmiot.

Opłaty w KRS

Te opłaty są stałe. I tak:

• nie ponosisz kosztów w KRS w celu założenia stowarzyszenia zwykłego, klubu sportowego niewpisanego do KRS, koła gospodyń wiejskich lub kościelnej osoby prawnej. Te podmioty nie są wpisane do KRS.
• w przypadku zakładania stowarzyszenia i związku stowarzyszeń nie wpisanych do rejestru przedsiębiorców (tj. nie prowadzące działalności gospodarczej) nie ponosisz opłat. Te podmioty są zwolnione z opłat.
• jeżeli chcesz założyć fundację nie prowadzącą działalności gospodarczej to będzie Cię to kosztowało 250 zł, ale możesz ubiegać się o zwolnienie. Z tym, że sąd nie musi uwzględnić Twojej prośby.
• w przypadku spółdzielni socjalnych, spółek i fundacji i stowarzyszeń prowadzących działalność gospodarczą i wpisaną do rejestru przedsiębiorców opłata jest stała i wynosi 500 zł oraz 100 zł za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (MSiG).

Powyższy podział podmiotów jest taki sam w przypadku dokonywania zmian w KRS, który jest darmowy w przypadku stowarzyszeń, a najdroższy w przypadku NGO prowadzących działalność gospodarczą.

Koszt notariusza i inne opłaty

Koszt opłaty notarialnej jest ponoszony w przypadku fundacji i spółek. W zależności od terminu i miejsca podpisania aktu notarialnego koszt może się wahać od 150 – ok. 500 zł. Jeżeli notariusz będzie przygotowywał za Ciebie statut lub taką umowę spółki oraz zgłaszał podmiot do KRS to koszt może być jeszcze wyższy.

Kolejnym kosztem, który będziesz musiał ponieść zakładając fundację, spółkę lub spółdzielnię socjalną jest wniesienie kapitału założycielskiego. Wysokość wkładu określa statut lub umowa spółki, co potwierdza się w akcie notarialnym.

Odpowiadając na pytanie: „fundacja czy stowarzyszenie”

Dobrze przemyśl to, co chcesz robić i ile osób chcesz zaangażować w swoje działania. Decydując o osobach pamiętaj, że im więcej ich będzie, tym więcej decyzji będziesz musiał podejmować wspólnie z innymi.

Kolejnym czynnikiem, który powinieneś wziąć pod uwagę są aspekty formalno-prawne. Część podmiotów ma ograniczoną sprawozdawczość, część musi wykonywać dodatkowe czynności, aby zgodnie z prawem zamknąć rok obrotowy.

I już ostatnią rzeczą, o której musisz wiedzieć są koszty założenia organizacji. W niektórych przypadkach będą one po prostu wyższe.

ps.

A gdy już założysz Twoją wymarzoną organizację to przeczytaj o tym, gdzie szukać informacji o konkursach grantowych.