Co to jest NGO?

Jeżeli zastanawiasz się nad założeniem własnej fundacji lub chcesz się nauczyć pisać projekty to, z pewnością zacząłeś czytać teksty poświęcone III sektorowi. Pojawiają się w nim ciekawe skróty „NGO” lub „ngo”. Niektórzy odmieniają je przez polskie przypadki np. tworząc słowo „ngosom”, a niektórzy stosują „angielską pisownię” – ngo’sów. NGO to bardzo ciekawy i szeroki termin, o czym zaraz Ci dokładnie opowiem.

Co to jest NGO – w dosłownym znaczeniu tego słowa

NGO to skrót od angielskiego sformułowania „non-governmental organization”, czyli po polsku „organizacja pozarządowa”. Organizacja pozarządowa, czyi taka, która nie zależy ani od rządu, ani od biznesu. Co prawda są organizacje, które tworzą firmy lub takie, które są tworzone przez inne organizacje prowadzące działalność gospodarczą. Są to głównie fundacje, spółdzielnie socjalne osób prawnych i spółki non-profit. Jednak w takich organizacjach zarząd powinien być „w miarę” niezależny od organizacji macierzystej. To walne zebranie członków lub udziałowców jest spotkaniem przedstawicieli podmiotów powołujących podmiot. Fundacja jest jedynym podmiotem, w którym nie trzeba organizować spotkań wspólników lub członków (bo ich w niej nie ma). Wtedy fundator (np. duża firma) może delegować osobę do zarządu lub powołać radę fundacji. Podsumowując, NGO to w miarę niezależny byt prawny 🙂

NGO wg. polskiego prawa

W polskim prawie jest kilka ustaw, które regulują tryb powoływania i działania organizacji pozarządowych. Najważniejszym z nich jest Ustawa o działalności pożytku publicznego, która określa co to jest NGO. Wg. art. 3 par. 2 Ustawy organizacja pozarządowa to:

„1) niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi,
2) niedziałające w celu osiągnięcia zysku – osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, z zastrzeżeniem ust. 4.„

Warto przyjrzeć się również paragrafowi 3 w artykule 3 Ustawy o działalności pożytku publicznego. Z tego artykułu dowiesz się jakie podmioty mogą prowadzić działalność pożytku publicznego:

1) osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego;
2) stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego;
3) spółdzielnie socjalne;
4) spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. z 2019 r. poz. 1468, 1495 i 2251), które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.„

Podsumowując…

Do klasycznego zestawienia form prawnych polskich organizacji pozarządowych zaliczamy:

• fundacje,
• stowarzyszenia rejestrowe (zarejestrowane w KRS) i stowarzyszenia zwykłe,
• związki stowarzyszeń i stowarzyszenie jednostek samorządu terytorialnego,
• kluby sportowe,
• koła gospodyń wiejskich,
• kościelne osoby prawne,
• spółdzielnie socjalne osób prawnych i osób fizycznych,
• spółki z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit.

Funkcjonowanie każdego z wyżej wymienionych podmiotów reguluje odrębna ustawa. Obowiązkom i zasadom tworzenia poszczególnych podmiotów zostaną poświęcone odrębne artykuły. Na razie w serii ukazały się:

1. Jak szybko i skutecznie założyć własną fundację?
2. Czy warto założyć fundację jednoosobową?