Czym jest dostępny tekst i jak go napisać?

Dostępność tekstów trzeba rozpatrywać w 2 wymiarach. Pierwszy z nich dotyczy treści. Drugi – formy graficznej. W tym artykule nie będziemy się zajmować treścią. „Język prosty do czytania” (ETR, tj. „easy to read”) ma swoje zasady i im poświęcimy osoby artykuł. Z poniższego tekstu dowiesz się, jak wygląda dostępny tekst i jak go przygotować na stronę internetową i np. w edytorze tekstów.

Publikacje i dokumenty tekstowe

O tym, jak przygotować dostępne dokumenty tekstowe, można przeczytać w wytycznych dotyczących dostępności w projektach finansowanych ze środków europejskich. W linku znajdziesz Standardy na lata 2014 – 2020, jednak nowe nie różnią się istotnie od poprzednich. W Funduszach Europejskich na lata 2021 – 2027 te wytyczne są obligatoryjne, niezależnie od Programu. A o tym, jak zostały podzielone te Fundusze mówiłam w 44 odcinku podcastu 🙂

W akapicie

Główne zasady dotyczące przygotowania tekstów są bardzo proste. Jednak są one obce osobom, które studiowały na polskich uczelniach. Te jeszcze kilkanaście lat temu wymagały od studentów czegoś dokładnie odwrotnego. Aby tekst był dostępny:

• wyrównuj tekst do lewej strony – nie stosuj justowania,
• nie dziel wyrazów – wyłącz tę funkcję w edytorze,
• do rozsuwania znaków używaj funkcji „tekst rozstrzelony”. Błędem jest wstawianie spacji między literami, ponieważ czytnik ekranu, z którego korzystają osoby z niepełnosprawnością wzroku, każdą z liter będzie traktował jak oddzielny wyraz,
• stosuj czcionki, które są bezszeryfowe, czyli o kroju pozbawionym ozdobników w postaci szeryfów – końcówki znaków są proste (na przykład Helvetica, Arial, Calibri, Tahoma); przykłady czcionek szeryfowych, których nie należy stosować, to Times New Roman, Century
• mają rozmiar: minimum 12 pkt.
• stosuj interlinię miedzy wierszami: 1,15 lub 1,5 pkt,

Wbudowane style tekstu

Gdy już opanowałeś pracę z pojedynczym akapitem, kolejne zadanie dotyczy stosowania wbudowanych stylów w tekście.

Po pierwsze, stosuj akapity i używaj wbudowanych stylów: Nagłówek 1, Nagłówek 2 itd., które pozwalają osobom korzystającym z klawiatury i czytników ekranu przenosić kursor bezpośrednio do wybranego nagłówka. Prawidłowo oznaczone nagłówki pozwalają wyświetlić konspekt dokumentu, dzięki czemu można szybko zapoznać się z jego strukturą.

Nie używaj klawisza „Enter” do tego, aby w połowie zdania przejść do nowej linii. Stosuj tzw. „miękki enter”, czyli skrót klawiszowy (shift+enter). Enter nie powinien też być wykorzystywany do przesuwania treści. Na nową stronę treść przenosimy za pomocą znaku podziału strony.

Do „wbudowanych stylów tekstu” można też zaliczyć wstawiane listy elementów. Piszę tu np. o spisach treści, czy spisach ilustracji. Jeżeli wykonasz je automatycznie – programy czytające będą mogły nawigować po takiej liście. Zrobienie ich ręcznie – uniemożliwi to.

Dostępny tekst a tabele i rysunki

Czytając teksty stosunkowo rzadko spotykam dobrze sformatowane tabele. Najczęściej popełniane błędy to:

1. Pionowe napisy, które są źle odczytywane przez czytniki,
2. Brak prawidłowo opisanych nagłówków w wierszach i kolumnach, które opisowo wyjaśniają, co znajduje się w danym miejscu tabeli.
3. Niestosowanie funkcji „powtórz wiersz nagłówka na nowych stronach”. Nie ma nic straszniejszego niż kilkustronicowa tabela, która nagłówki ma na samym początku, a na kolejnych stronach nie ma nic lub np. nagłówki 1, 2, 3, itp. Czytając taki dokument, nawet osoba ze sprawnym wzrokiem, za każdym razem musi wrócić na sam początek tabeli, aby zrozumieć o co chodzi np. na 20 stronie tabeli…
4. Brak wyrównania tekstu „do lewej”, a liczb „do prawej”.

Dodatkowo, tabela powinna mieć widoczne linie siatki, co pozwala wizualnie rozpoznać wiersze i kolumny. Pamiętaj też o właściwym kontraście i dodawaniu tekstów alternatywnych do fotografii i ilustracji. Jeżeli na stronie www umieszczasz filmy – powinny one mieć napisy.

I już na sam koniec, warto pamiętać o tym, aby linki (hiperłącza) były zastępowane etykietami ekranowymi, które jasno określą ich przeznaczenie. I tak, nie wrzucam całego linka https://ngostacja.pl/podcast/041-czy-organizacje-pozarzadowe-musza-byc-dostepne/ tylko wskazuję: „posłuchaj podcastu o tym, czy organizacje pozarządowe muszą być dostępne” 🙂